Als je een kloof als kans ziet

Onlangs las ik een column van Peter Middendorp over een vermeende kloof tussen stad en platteland in Nederland. Uit onderzoek van het Centraal Planbureau zou gebleken zijn dat die kloof er niet of nauwelijks is. Toch denk ik dat de komende decennia grote verschuivingen zullen laten zien. Ik zou bijvoorbeeld onder de huidige omstandigheden als ondernemer niet snel investeren in de intensieve veeteelt en intensieve melkveehouderij in Nederland. Het lijkt mij tamelijk helder dat daar klimaat gerelateerde  klappen zullen gaan vallen. Er is te weinig ruimte.

In mijn never ending behoefte om Nederland en Roemenië met elkaar te vergelijken, zie ik ook in Roemenië hele grote veranderingen op het platteland. De afstand tussen stad en platteland in Roemenië voelt eerder als een ravijn dan een kloof. Waar de steden zich in cultureel en financieel opzicht in rap tempo ontwikkelen – richting gelijkwaardig aan of leuker dan veel west Europese steden – is de situatie op het platteland juist tegenovergesteld.

Het platteland in Roemenië ontvolkt. Jonge mensen trekken weg, het niveau van voorzieningen daalt, en de gemiddelde leeftijd van de achterblijvers stijgt. Basisvoorzieningen zoals riolering, waterleiding en gas ontbreken vaak. Er wordt nog gestookt op hout. Maar: internet is wél top geregeld.

Op sommige plekken leidt dit tot curieuze prijsontwikkelingen. Er is bijvoorbeeld veel leegstand en de prijzen voor onroerend goed zijn dramatisch laag. Een huis diep in het platteland kost € 2000 en in sommige dorpen is de grondprijs binnen de bebouwde kom rond de €0,50 per m² – veel lager dan de grondprijs erbuiten.   

Tegelijkertijd zie je dat boeren in Nederland in de knel komen, terwijl in Roemenië 9 miljoen hectare vruchtbare grond wacht op kennis en investeringen. Je zou bijna kunnen stellen dat de ruimte in Roemenië onze krimp compenseert. Met een beetje uitkoopsom stamp je in Roemenië een prachtig boerenbedrijf uit de grond, waarmee de lokale werkgelegenheid gediend zou zijn. Er is immers genoeg ruimte.

Wat minder zichtbaar, maar minstens zo belangrijk: diezelfde ontwikkeling speelt zich ook af op de arbeidsmarkt. Jonge Roemenen trekken massaal naar de steden, waar ze opleidingen volgen, moderne werkervaring opdoen en zich ontwikkelen tot hooggekwalificeerde professionals. Vooral in steden als Cluj, Iași en Craiova ontstaat een nieuwe generatie tech-specialisten die zich qua talent, werkethiek en ambitie kunnen meten met westerse collega’s – en in sommige gevallen zelfs overtreffen.

Het is bijzonder om te zien hoe binnen Europa zulke tegengestelde ontwikkelingen elkaar kunnen versterken. Waar in Nederland de ruimte en beschikbaarheid steeds beperkter worden, fysiek én op de arbeidsmarkt, ontstaat in Roemenië juist momentum. Wie verder kijkt dan clichés, ziet geen kloof, maar een kans. Voor boeren én voor bedrijven.